Uitsluitsel over een eventuele uitbreiding van de RIVM-ziektelijst verwacht Arno Florissen pas op zijn vroegst aan het einde van 2023: ‘Als RIVM klaar is met de meta-analyse en de sociale partners bij Defensie overeenstemming hebben bereikt over wat de uitkomst van het onderzoek moet betekenen voor de chroom-6-uitkeringsregelingen, verwacht ik dat de ziektelijst pas wordt aangepast. Ik verwacht ook dat het gevolgen heeft voor de regelingen die Defensie, de NS en Tilburg hebben getroffen met de slachtoffers.’
RIVM zal ook na de meta-analyse de wetenschappelijke literatuur bijhouden op relevante artikelen voor de ziektelijst. De chroom-6-commissie van Defensie wordt aan het einde van 2023 opgeheven en zal niet meer betrokken zijn bij het bijhouden van de wetenschappelijke literatuur.
Ander historisch onderzoek naar blootstelling aan chroom-6
De onderzoeken van RIVM leidde tot aandacht voor chroom-6 bij andere organisaties. Zo besloot de KLM Groep tot eigen historisch onderzoek naar blootstelling van medewerkers aan chroom-6. KLM Groep hoefde daarvoor RIVM niet in te schakelen omdat er – anders dan bij Defensie, NS en in Tilburg – veel interne informatie was over hoe er in het verleden gewerkt werd met chroom-6. Ook bij de KLM Groep werd blootstelling aan chroom-6 geconstateerd. In afstemming met de vakbonden heeft dat geleid tot een uitkeringsregeling, waarbij gebruik is gemaakt van de RIVM-ziektelijst en – vergelijkbaar met de regelingen van Defensie, de NS en Tilburg – het afhankelijk is van de mogelijke blootstelling aan chroom-6 tijdens het werk.
‘Voor een historisch onderzoek moeten er stevige aanwijzingen zijn over mogelijke blootstelling, want het effect ervan is groot, het duurt lang en is kostbaar’, legt Arno Florissen uit. ‘De beslissing om historisch onderzoek te doen naar blootstelling aan chroom-6 bij een organisatie is afhankelijk van een inschatting van de gelopen risico’s. Een belangrijke indicatie zijn signalen over bovenmatig veel ziekten en sterfgevallen onder (voormalig) medewerkers. En bovendien signalen over gebrekkige bescherming bij het werken met roestwerend verven en coatings.’
Hoe gaan werkgevers om met chroom-6 en andere gevaarlijke stoffen?
Chroom-6 valt onder het beleid voor gezond en veilig werken met kankerverwekkende stoffen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Vanaf 1 maart 2017 geldt een verlaagde wettelijke grenswaarde voor blootstelling van werknemers aan chroom-6-verbindingen.
Grenswaarden geven duidelijkheid over de blootstelling die volgens de wet is toegestaan voor de werkgever en werknemer. ‘De handhaving en de toepassing door organisaties van grenswaarden, zoals die voor chroom-6, is een issue’, geeft Arno Florissen aan. ‘Vakbond FNV is in de zomer van 2022 uit de commissie Grenswaarden Stoffen op de Werkplek gestapt, van de Sociaal Economische Raad, omdat veel bedrijven de absolute verbodswaarde van een gevaarlijke stof meer zien als ‘een vage en vrijblijvende stip op de horizon’. De minister van SZW zegt hierover – naar aanleiding van Kamervragen – dat in het algemeen de naleving bij bedrijven nog steeds te laag is als het gaat om arboverplichtingen voor werkgevers ten aanzien van gevaarlijke stoffen. Werkgevers moeten hun verantwoordelijkheid nemen en hun arboverplichtingen nakomen. Zij zijn dan aan zet om te zorgen dat ze de regels naleven en hun medewerkers beschermen tegen gezondheidsrisico’s. Het is dus zeker niet uitgesloten dat werknemers (en omwonenden van bedrijven) ook nu nog worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, de voorbeelden zijn legio!’
Arno Florissen ziet wel een positieve ontwikkeling: ‘Organisaties die nauw aan de overheid verbonden zijn, geven wel het goede voorbeeld. Sinds februari 2023 is er een nieuw beheersregime chroom-6-houdende coatings van ProRail, Gasunie, Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf voor het beroepsmatig bewerken of verwijderen van chroom-6-houdende coatings en verven. In dit regime is een maatregelenmatrix opgenomen waarin de arbomaatregelen bij alle bekende werkzaamheden aan chroom-6-houdende verf en coatings staan beschreven. Dit zorgt ervoor dat een aannemer veilig kan werken als hij een opdracht uitvoert voor een van de genoemde organisaties.’
Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten
‘Het voorkomen van blootstelling door werknemers aan gevaarlijke stoffen als chroom-6 is belangrijk’, geeft Arno aan, ‘al lijkt daar dus nog een lange weg te gaan. Elk jaar overlijden er in Nederland 4.100 mensen door ongezond en onveilig werk, vaak door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Beroepsziektes zijn verantwoordelijk voor 14% van het totale ziekteverzuim bij werknemers en kost de samenleving jaarlijks ruim € 2 miljard.’
Slachtoffers die ziek zijn geworden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen hebben naast (vaak permanente) gezondheidsschade ook problemen met het verhalen van deze schade, vertelt Arno Florissen. ‘Een beroepsziekteclaim is complex en duurt lang: gemiddeld ruim vier jaar en soms zelfs tien jaar of meer. Slachtoffers zijn vaak ook veel geld kwijt aan juridische en andere kosten. Kosten die bij erkenning niet altijd volledig vergoed worden. Bij het informatiepunt chroom-6 melden zich werknemers met ziektes die niet op de RIVM-lijst voor chroom-6 staan. Het kan heel frustrerend zijn als je er zelf van overtuigd bent ziekt te zijn door het werk met gevaarlijke stoffen, maar daarin niet erkend wordt. Zeker als collega’s wel een uitkering krijgen voor blootstelling aan chroom-6.’
Per 1 januari 2023 kunnen mensen die ziek zijn geworden door werk met gevaarlijke stoffen een financiële tegemoetkoming aanvragen. De overheid betaalt de tegemoetkoming. Dit staat in de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). Aanmelding voor de regeling verloopt via het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). De regeling geldt vanaf 1 januari 2023 voor (oud-)werknemers of zelfstandigen met longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en schildersziekte (CSE). Arno Florissen is er blij mee: ‘Met de komst van de TSB is een volgende stap gezet in de richting van een veiliger werkomgeving voor iedereen. Met als uiteindelijk doel: het uitbannen van beroepsziektes in Nederland als gevolg van het werken met gevaarlijke stoffen’.
Drieluik ‘Begeleiding onderzoek naar blootstelling aan Chroom-6’
Dit artikel is het derde en laatste deel van de drieluik ‘Onderzoek naar blootstelling aan Chroom-6’. Lees ook de eerste twee artikelen uit de drieluik:
- Onderzoek naar blootstelling aan chroom-6: de rol van de begeleidingscommissies
- Onderzoek naar blootstelling aan chroom-6: wat leverde het op voor de werknemers?
Wil je meer informatie over de aanpak chroom-6? Neem dan onderaan deze pagina contact op met Arno Florissen.
