Wat maakt werk betekenisvol? Vier nieuwe inzichten

Wat werk betekenisvol maakt, is heel persoonlijk. Wat voor de een betekenisvol is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Werk kan betekenisvol zijn omdat het ‘zin geeft’ aan het leven, maar betekenisvol werk kan ook voortkomen uit wat iemand doet, waar iemand werkt of waar iemand aan bijdraagt. Om meer grip te krijgen op de betekenis van het werk voor medewerkers in de publieke sector, hebben we bij het CAOP een onderzoek uitgevoerd onder ruim duizend medewerkers in de sectoren zorg, onderwijs, openbaar bestuur en veiligheid.

Drie motieven voor betekenisvol werk

Voor we het onderzoek uitvoerden, keken we eerst wat er al bekend is vanuit eerder onderzoek. In de literatuur worden grofweg drie hoofdmotieven onderscheiden wat werk betekenisvol maakt. Samenvattend vinden mensen hun werk betekenisvol als het werk:

1. een hoger dan persoonlijk doel dient (nuttig is);
2. zij er een autonome bijdrage aan kunnen leveren;
3. het werk goed en bekwaam is uitgevoerd.

Nederlanders ervaren hun werk als redelijk nuttig

Eerder onderzoek laat zien dat werknemers in Nederland hun werk in het algemeen als redelijk nuttig ervaren. De stelling dat er in toenemende mate sprake zou zijn van zogenoemde bullshit jobs lijkt sterk overtrokken, hoewel dit onderwerp het goed doet aan de borreltafel. Over de mate waarin mensen vinden dat zij hun werk goed en bekwaam uitvoeren, is minder bekend. Kritische geluiden zijn er vooral over de beperkte mate van autonomie in het werk. Vooral de combinatie van hoge werkdruk en beperkte autonomie (zelfsturing in het werk) geeft een verhoogd risico op stress en burn-out. Recentelijk vestigde de WRR hier ook de aandacht op in het rapport ‘Het betere werk’.

Onderzoek CAOP naar betekenisvol werk

Dan nu naar ons eigen onderzoek. Uit deze peiling blijkt dat 90 procent van de medewerkers in de publieke sector zijn werk betekenisvol vindt. Werknemers in de zorg vinden dit wat vaker dan de medewerkers in de overige sectoren, hoewel de verschillende tussen de sectoren beperkt zijn. Als we medewerkers vragen wat werk voor hen betekenisvol maakt, noemen zij vooral:

• ‘nuttig werk’ hebben, waarbij je het verschil kunt maken voor anderen
• dat je je kennis en vaardigheden goed kunt toepassen in je werk

Dit beeld stemt dus grotendeels overeen met wat we al wisten uit de literatuur.

Vier nieuwe inzichten

Ons onderzoek bevestigt niet alleen wat we al wisten, het biedt ook nieuwe inzichten. We noemen er vier.

Vrouwen hechten meer belang aan betekenisvol werk dan mannen

Een opvallende uitkomst in het onderzoek is dat vrouwen meer belang hechten aan betekenisvol werk en ook vaker betekenisvol werk hebben dan mannen. Dit hangt waarschijnlijk samen met het grote aandeel vrouwen in de zorg, waar het werk als meer betekenisvol wordt ervaren. En waar vrouwen hun werk vaker betekenisvol vinden als zij in hun werk het verschil kunnen maken voor een ander, vinden mannen hun werk eerder betekenisvol als zij hier een eigen stempel op kunnen drukken of hun eigen afwegingen kunnen maken.

Jongeren en ervaren medewerkers kijken anders naar betekenisvol werk

Medewerkers onder de 35 jaar zijn (significant) vaker dan hun oudere collega’s van mening dat hun huidige werk betekenisvol is. Ouderen vinden het, vaker dan hun jongere collega’s, belangrijk om een eigen stempel op het werk te kunnen drukken en hun eigen afwegingen te kunnen maken.

Opleiding maakt verschil bij kijk op betekenisvol werk

Hoger opgeleiden kennen meer belang toe aan betekenisvol werk dan lager opgeleiden. Ook kijken hoger opgeleiden anders tegen bepaalde aspecten van betekenisvol werk aan dan middelbaar opgeleiden. Zo vinden hoger opgeleiden hun werk vaker dan middelbaar en lager opgeleiden betekenisvol als zij het verschil kunnen maken voor een ander.

Nieuwe medewerkers vinden hun werk vaker betekenisvol

Medewerkers die korter dan 2 jaar in dienst zijn, vinden het belangrijker betekenisvol werk te hebben dan hun collega’s die al langer in dienst zijn. Nieuwe medewerkers zijn in overgrote meerderheid (94 procent) van mening dat zij betekenisvol werk hebben. Opmerkelijk genoeg geldt hetzelfde voor medewerkers met een dienstverband van meer dan 20 jaar.

Aandacht voor werkdruk

Betekenisvol werk speelt een belangrijke rol in de aantrekkelijkheid van het werk, en is daarmee van belang in een krappe arbeidsmarkt. Tegelijkertijd laat ons onderzoek zien dat een hoge mate van betekenisvol werk gepaard kan gaan met een hoge mate van werkdruk. Dat zien we ook terug in het huidige debat. Vanuit het perspectief van een goed werkende arbeidsmarkt en optimale benutting van menselijk kapitaal, verdient dat aspect minstens zoveel aandacht.

Download de bundel ‘17 verhalen over betekenisvol werk’

Wil je meer weten over betekenisvol werk en ben je benieuwd naar de 17 verhalen uit onze bundel? Vraag dan een digitaal exemplaar aan.