Dit is het vijfde artikel uit een reeks waar culturele instellingen of beleidsmedewerkers uit de culturele sector vertellen over het operationaliseren van culturele codes en goed werk- en opdrachtgeverschap. Lees ook de eerdere publicaties uit deze reeks:

• Goed werk- en opdrachtgeverschap in culturele sector betekent operationaliseren culturele codes. Maar hoe doe je dat?
• Rewire: een voorbeeld van goed werkgeverschap in de culturele sector.
• Bestuurder en strateeg Jellie Tiemersma over de samenwerking tussen de lokale overheid en culturele instellingen.
• Kunstloc Brabant bouwt aan een stevige kunst- en cultuursector die op waarde wordt geschat

Hiddink bekleedt een breed palet aan culturele functies: naast zijn functies als subsidiecoördinator en projectleider begeleidde hij ook de Willem Pijper manifestatie in Rotterdam. Willem Pijper was componist en schrijver, en geldt als een van de grondleggers van het modernisme in Rotterdam. Als omgevingsmanager was Hiddink tevens de schakel tussen de vereniging van het Schouwburgplein en de gemeente Rotterdam. Het project gold als een van de grootste stadsherinrichtingsprojecten, maar is nu gestopt. Hiddink blijft aan als verenigingsmanager.

Goed werkgeverschap nog in de kinderschoenen

Hiddink komt oorspronkelijk uit de popsector, een sector die hij koestert, omdat vanuit de oorspronkelijke rebellie en tegencultuur een sterke sector is gegroeid die mensen de kans biedt om zichzelf te zijn, en een volwaardig leven te leiden op een alternatieve manier. ‘Vooral de poppodia hebben mijn bewondering: die hebben zich vanuit een tegencultuur weten te plaatsen binnen de gevestigde orde, en zijn van zo’n culturele waarde dat niemand er omheen kan,’ zegt hij. Qua ontwikkelingen op het gebied van duurzame inzetbaarheid en goed werkgeverschap is er wel werk aan de winkel: ‘Ik heb gewerkt bij Paradiso, bij Worm, en ik zie dat vergeleken met andere, langer gevestigde branches in de kunsten dit vraagstuk in de popsector nog in de kinderschoenen staat. Dat is iets wat nu pas zijn goede begin krijgt. Er gebeurt al heel veel op dit vlak, en er zijn vele inspanningen gedaan om het beter te maken, maar toch loopt de popsector nog wel achter. Dat is ook geen wonder: deze branche is de jongste, en ze hebben zich vanuit de markt altijd goed kunnen redden. Het was tot voor kort een cultuur die steunde op het enthousiasme van jonge mensen die heel veel willen doen uit liefde, voor weinig geld.’

Liefde voor de popsector genoeg?

Je kunt als popsector niet zonder die liefde van muziek- en dansliefhebbers, benadrukt hij, maar de vraag is of je daarmee duurzaam bent. ‘In de popsector werden dingen heel lang informeel geregeld, zonder echte logica voor geldelijke beloningen,’ vertelt Hiddink. ‘Dat is al een tijdje achter ons, maar in de praktijk bestaat die dynamiek soms nog steeds. Tegelijkertijd zijn er al forse stappen gezet door de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) en de Werkgeversvereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (WNPF) en dat is te prijzen. Op welke manier kan die fair practice code de dingen die al zijn ontwikkeld nog verder helpen? Kwesties als fair pay beginnen urgent te worden. Je ziet bijvoorbeeld dat podia vaak gehuisvest zijn in de binnenstad van steden, die steeds duurder worden. Hoe kun je je personeel dan nog aan je binden als die de huur daar niet kunnen betalen? Daar zie ik de meeste noodzaak.’

Goed werkgeverschap is essentieel en door corona zag een aantal werkenden dat het ook anders kan. De arbeidsmarkt is dynamisch en er is veel te kiezen voor werknemers, zegt Hiddink. ‘Mensen stappen makkelijker over naar andere instellingen en sectoren. Zeker als daar een betere werk-privébalans kan worden ontwikkeld qua arbeidstijden en qua werkdruk. Wat heb je dan als poppodium te bieden?’

Versobering kunst- en cultuuraanbod nodig

Gevraagd naar cultuurbeleid in het algemeen, bepleit Hiddink versobering van het cultuuraanbod. ‘Er is een teveel van alles en toch zijn we er ongemakkelijk en ongelukkig onder: er is een analogie met het begrip overvloed en onbehagen. De vraag is of dat houdbaar is. Versobering van het palet is goed met oog op kwaliteit én klimaat. En dat is lastig, want dat is een totale breuk met de cultuur van groei waar we al een hele tijd in zitten. Je loopt het risico dat je programma’s en events alleen nog maar beschikbaar worden voor een bepaalde elite en dat je bepaalde groepen buitensluit. Dat zijn pijnlijke kwesties.’

Hij juicht die cultuurbreuk wel toe, maar heeft makkelijk praten, vindt hij. Verandering is niet geliefd. ‘Vaak zijn organisaties hartstikke trots dat ze eindelijk hun routines op orde hebben, en dan moet alles weer anders. Het vergt enorm veel. Er zijn talloze vragen die op je afkomen via die codes. Je bent daar in je bedrijfsvoering niet op ingericht. De vraag is: heb je de capaciteit om die aan te passen? En dan komt de geldkwestie weer om de hoek kijken en zijn alle culturele instellingen opeens concurrenten. Gaat het geld naar De Doelen of naar Worm? Die strijd speelt dan opeens een rol.’ De popsector steunt maar weinig op overheidssubsidie maar kan in de praktijk niet zonder. ‘Er zijn maar weinig voorbeelden van organisaties die zeiden: kijk, ik ga het helemaal zelf doen, commercieel gezien.’

Mooie ontwikkelingen voor nachtwerk in clubcircuit

Over het algemeen vindt Hiddink de popsector zoals hij die kent goed voor z’n mensen. Het is een plek waar men zichzelf kan zijn, zowel in het publiek als als werknemer. Ook in de zoektocht naar betere werkomstandigheden van het actieleernetwerk poppodia ziet hij mooie projecten langskomen. ‘We organiseren op 22 november een netwerkbijeenkomst waar we specifiek ingaan op nachtwerk in het clubcircuit. Dat is niet te vergelijken met dagwerk en trekt een zware wissel op de betrokkenen. Dus we gaan dan praten met experts van buiten, over een app die ontwikkeld is voor zorgpersoneel dat ’s nachts werkt (de Goedenachtapp). Het is misschien niet vergelijkbaar of je in een ziekenhuis werkt of in een disco, maar je kunt wel degelijk heel veel leren van elkaar en hoe dat werkt.’

Ook vertelt Hiddink over een moment bij poppodium Doornroosje in Nijmegen. ‘We waren daar te gast en kregen uitleg over nachtarbeid. Zij zijn daar vergevorderd in het ondersteunen ervan. Zo bieden ze speciale brillen aan die je bioritme overeind houden, waardoor je niet denkt dat het dag is als je van werk komt ’s ochtends. Daarmee kun je lekker naar huis gaan en slapen. Dat is een heel moderne en actieve manier van kijken naar zo’n situatie.’ Nog een voorbeeld is het werken met dedicated nachtpersoneel. ‘Veel mensen werken liever niet graag ’s nachts, maar móeten dat. Dat leidt tot veel schade en chagrijn en is ongezond. Maar er zijn ook mensen die er juist van houden. Dus er wordt her en der gewerkt met productiebedrijven die zich specifiek inzetten op de nacht, met inzet van werknemers die graag ’s nachts werken.’

Toekomst van fair practice code in de popsector
Hoe gaat de sector verder? Tijdens COVID is er veel tijd vrijgekomen om stil te staan bij beleid als de codes. Nu moeten die worden getoetst in de praktijk. ‘We staan aan het begin van een nieuw tijdperk,’ zegt Hiddink. ‘Urgente kwesties drukken om de hoek. Blijft het publiek? Komt het jonge publiek en kunnen zij het betalen? Al die vraagstukken openbaren zich momenteel. De bereidwilligheid om de komende tijd te bekijken hoe de praktijk zich verhoudt tot codes en andere beleidsideeën heeft een vlucht genomen. Wat ligt er achter ons, wat ligt er voor ons, en waar staan we dan?’ Hij vindt het belangrijk om daarbij stil te staan.

Hiddink is trots op de manier waarop de popsector bezig is met het implementeren van de culturele codes en fair pay. Verder hoopt hij op een aangescherpt denken over klimaat en klimaatdoelstellingen. ‘Hoe gaat onze sector zich daartoe verhouden? Daar ligt een rapport voor (Cultuur Natuurlijk, geschreven in opdracht van de Raad voor Cultuur) en dat is interessant, maar daar wordt over gezegd: het is nu nog geen tijd om dat op te leggen. Maar tegelijkertijd: we hebben het over Parijs 2030! Daar ligt zo’n urgentie, daar moet je iets mee.’ Hij hoopt dat een versobering van het cultuurpalet hier ook uitkomst in biedt.