Boter bij de vis voor de vitale beroepen?

Blog Patrick Banis

Het waren niet de sociale partners, maar het was de Tweede Kamer die uiteindelijk eind juni het initiatief nam om extra beloning te eisen voor de werknemers in de zorg. Tot ieders verbazing haalde deze motie het niet. Een dag later kwamen de coalitiepartijen met het initiatief om een eenmalige bonus te geven. Dit alles leidde tot cynische reacties in de media: de politiek zou niet te vertrouwen zijn, parlementariërs volgen een zigzagkoers voor eigen gewin, en mensen in ‘bullshitbanen’ worden nog steeds beter beloond dan medewerkers in vitale beroepen, vooral die in de publieke sector.

Arbeidsvoorwaarden onder druk

Het is duidelijk dat we nu naar een ander deel van de crisis gaan. Na de eerste gezondheidscrisis rond corona komt er nu een economische recessie aan en er is angst voor een tweede virusuitbraak. De economische crisis heeft ontslagen tot gevolg, vooral in de marktsectoren. De overheid maakt hoge kosten voor de WW, de bijstand en de tijdelijke overbruggingsregeling voor zzp’ers (Tozo). Het wordt spannend wat er dan aan loonruimte overblijft in de cao-onderhandelingen na de zomer. Ineens zijn de eisen in centen en procenten stilgevallen en gaat het over werk, baanbehoud en dus werkzekerheid. Een discussie die we helaas maar al te goed kennen van een paar jaar geleden.

In de publieke sector zijn de risico’s voor ontslag en baanzekerheid minder, maar de arbeidsvoorwaarden staan wel degelijk onder druk. Naast de grote vraag hoe het nu verder gaat met de pensioenen, speelt de vraag of de inhaalslag voor de lonen voortgezet kan worden. Waarschijnlijk komen de loonstijgingen stil te vallen. En dan? Gaan we straks weer bezuinigen? Moeten we weer jaren op de nullijn staan met een nieuw kabinet?

Leren van het verleden

Diep in de Haagse krochten hoor ik gelukkig ook andere geluiden. Geluiden over investerend de crisis uitkomen en lessen die zijn geleerd vanuit de vorige crisis van 2008 – 2014. Toen is er bijvoorbeeld fors bezuinigd in de langdurige zorg, de sociale werkvoorziening en de jeugdzorg. De afgelopen jaren was er flink wat geld nodig om die geleden schade weer te herstellen. Hetzelfde geldt voor de arbeidsvoorwaarden van medewerkers in de publieke sector. Ook daar was de afgelopen jaren veel geld nodig om de effecten van eerdere bezuinigingen weg te werken.

Investerend de crisis uitkomen

Vele onderzoeken tonen aan dat het per saldo niets oplevert als je eerst een nullijn aanhoudt en daarna weer de gevolgen daarvan moet herstellen. Dit doet meer kwaad dan goed. Daarom ga ik voor de andere oplossing waar ik geluiden over hoor: investerend de crisis door én uit. Volgens mij is boter bij de vis de komende tijd nodig om te voorkomen dat we weer eindeloos terechtkomen in een varkenscyclus waar we de uitkomst al van kunnen voorspellen.

Ik wens ons allen een goede zomer toe en veel wijsheid om te leren uit het verleden, zodat we kortetermijnoplossingen kunnen voorkomen. De medewerkers in de vitale beroepen verdienen het.