Het CAOP heeft veel ervaring op het gebied van procesondersteuning in het onderwijs.
Lees bijvoorbeeld meer over onze handreiking voor het werven van docenten voor tekortvakken of over het boek ‘Onderwijs aan het werk’, verbonden aan de 10-jarige leerstoeltermijn Onderwijsarbeidsmarkt.

27 onderwijsregio’s (voorlopers) beginnen in 2024 met een lerende aanpak. Zij zijn onderdeel van het monitoringsonderzoek en hebben hiermee invloed op de uiteindelijke landelijke kaders. Daarnaast krijgen ze voorrang bij besluitvorming over eventuele experimenteerruimte én krijgen ze extra ondersteuning bij verdere stappen. De regio Haaglanden klopte begin 2023 bij het CAOP aan voor ondersteuning bij de aanvraag. Het was voor hen belangrijk dat het proces begeleid werd door een onafhankelijke partij.

Proces aanvraag voorlopersstatus Haaglanden

Voor het in kaart brengen van de belangrijkste wensen van de startende onderwijsregio Haaglanden zijn meerdere interviewrondes gehouden met de aangesloten partijen: leraren, schoolbesturen, en lerarenopleidingen in de regio. Waar zijn ze trots op? Waarom moeten zij juist voorloper zijn? Met een-op-eengesprekken en groepsgesprekken is de tijd genomen om iedere partij te horen. Daarna schreef het CAOP een voorlopersaanvraag, die tijdens een ontwerpsessie werd aangescherpt met input van alle verbonden partijen en de beroepsgroep vertegenwoordigd door de vakbonden en gemeenschappelijke medezeggenschapsraden. In mei is de status van voorloper toegekend aan de regio Haaglanden. De onderwijsregio bestaat uit een twaalftal opleidingsscholen en herbergt:

• 95.246 leerlingen in het primair onderwijs
• 55.039 in het voortgezet onderwijs
• 19.782 studenten in het mbo

Elkaar vinden op de inhoud

‘Als voorlopersregio loop je een jaar voor ten opzichte van andere regio’s die nog aan het begin staan van de ontwikkeling. Daarom kun je als voorlopersregio gedurende het jaar bekijken wat je van de ontwikkeling vindt en bijsturen of aanpassen waar nodig. Je werkt dus volgens een lerende aanpak,’ zegt Ellenbroek. ‘Vanaf 2024 zullen ook RAP-regio’s (Regionale Aanpak Personeelstekort-regio’s) de ontwikkeling naar onderwijsregio gaan maken, dat zijn ze dan in 2025. De voorlopersregio’s hebben dus een voorsprong.’

Bovendien kun je als voorloper laten zien wat je binnen je samenwerking al gerealiseerd hebt, en bestaande netwerken benutten. Met de voorlopersstatus gaat de regio Haaglanden in 2024 aan de slag met lopende zaken en nieuwe projecten. De regio brengt in kaart wat hun regionale opgaven zijn met betrekking tot het werven, matchen, opleiden, begeleiden en professionaliseren van personeel. Ook wordt er gefocust op governance: hoe ga je goed met elkaar samenwerken? Er wordt onderzoek gedaan naar de toekomstige loketfunctie en waar de synergie tussen de bestaande loketten mogelijk is.

Haaglanden uniek gebied

‘Maar het belangrijkste: zorgen dat iedereen in de regio elkaar vindt op de inhoud. Haaglanden is een uniek gebied: een G5-stad met een heel gebied eromheen, die samenwerken in de onderwijsregio. Die goede samenwerking moet worden geborgd, uitgebreid en voortgezet,’ zegt Hommen. Daarnaast is in deze regio ook de kinderopvang betrokken, vanwege de grote samenwerking tussen de opvang en het primair onderwijs, ook qua personeel. ‘Dat maakt deze onderwijsregio groter qua partners, maar ook logisch qua doorstroom,’ legt Hommen uit. ‘Je ziet hier echt een instroom vanaf medewerkers en leraren op de kinderopvang tot de universiteit. De uitdaging is dan ook het doorontwikkelen van goede loopbaanpaden, zodat er minder concurrentie is over personeel, maar je samen mensen opleidt en alle sectoren gezond blijven.’ Solidariteit is daarin prioriteit.

Maatwerk per onderwijsregio

Vanaf het begin is er geen onderscheid gemaakt in de rol die mensen hebben in de samenwerking binnen de onderwijsregio: iedereen wordt gehoord. Naast het begeleiden van het proces van de regio Haaglanden, is het CAOP ook betrokken bij het ondersteunen van de onderwijsregio het Groene Hart. Dit is een kleinere regio die een ander soort ondersteuning nodig heeft. Per onderwijsregio vergt de aanpak dus maatwerk en kennis van de inhoud. Hommen: ‘Het is belangrijk dat we de aanpak passend maken op de behoefte van de regio, en de ruimte pakken die binnen de regeling mogelijk is, hoe breed of hoe smal. Omdat we de knelpunten van eerdere regelingen weten en de besturen goed kennen, zien we snel wat er nodig is. Dat nemen we mee in de aanpak.’

Begeleiden op verschillende manieren

Er lopen nu gesprekken over het vervolg van het proces in 2024: er is bij zowel de onderwijsregio’s Haaglanden als het Groene Hart behoefte aan procesbegeleiding en advies. Ellenbroek: ‘We zijn op verschillende manieren betrokken: als projectleider, onderzoeker, adviseur, procesbegeleider en in de communicatie. We begeleiden ook een stuk governance, tot aan het werk van een jurist. Omdat we veel inhoudelijke kennis hebben van de arbeidsmarkt in het onderwijs en onafhankelijk zijn, benaderen we vraagstukken anders. We kunnen daarin een heel proces van A-Z begeleiden, maar kijken ook graag naar losse onderdelen.’

‘Om de onderwijsregio’s te ondersteunen bij het maken van de beweging is de Realisatie-Eenheid ingericht vanuit het ministerie van OCW. Daar hebben wij ook goed contact mee,’ voegt Hommen toe. Alle opleiders uit Zuid-Holland zijn in de onderwijsregio Haaglanden betrokken; de pabo’s, eerste- en tweedegraads onderwijsopleidingen en de mbo’s als opleider in de regio. Zij leiden onderwijsassistenten op en pedagogisch medewerkers voor de kinderopvang.

Hommen geeft aan dat er voor RAP-regio’s die nu nog geen onderwijsregio’s zijn, ook mogelijkheden liggen. ‘Wat zou daar verstandig zijn, waar kun je de samenwerking versterken? We zien dat er veel voortgezet onderwijs-regio’s zijn die nu een onderwijsregio worden, primair onderwijs loopt een stuk achter. Daar kan nog een slag gemaakt worden, zodat die regio’s ook tot onderwijsregio uitgroeien.’

Meer weten over onze procesbegeleiding?

Eenpitters, kleine scholen of grote besturen met 50 locaties: iedereen is welkom om met ons in gesprek te gaan. Wil je de huidige situatie tegen het licht aan houden of onderwijsregio worden? Bekijk dan onze dienst Procesregisseurs.