Ik wil wel meer uren werken, maar het mag niet!

Blog Patrick Banis, directeur Arbeidsmarkt bij het CAOP

Op verzoek van de NOS hield FNV een enquête onder haar achterban in de sectoren zorg en welzijn en vervoer. Ongeveer 40% van de zorgmedewerkers vroeg om meer te mogen werken, waarbij het verzoek niet werd gehonoreerd. Nu is het de vraag hoe representatief dit onderzoek is, maar al eerder concludeerde ook het SCP dat dit in verschillende sectoren speelt. Het ingewikkelde is dat het niet generiek is, maar dat er wel een paar trends achter zitten.

Kleine contracten

Ten eerste hebben we het werk soms zo georganiseerd dat het fijn is als medewerkers kleine contracten hebben. Liever twee leerkrachten op de groep die twee en drie dagen per week werken, dan iemand die vier dagen in de week werkt. Wie doet dan de vijfde dag in groep 3 bijvoorbeeld? Of medewerkers in de zorg die alleen maar ochtenddiensten werken van een paar uur, omdat cliënten ’s ochtends gewassen en verzorgd moeten worden en daarna pas weer in de avond. Het rooster is dus leidend en de medewerker moet zich maar aanpassen. Dat gaat hem niet meer worden in een tijd van banen in overvloed. Niet gek dat medewerkers gaan stemmen met hun voeten.

Flex- en oproepcontracten

Ten tweede worden er vaak flex- en oproepcontracten uitgedeeld. Weinig zekerheid voor medewerkers, maar handig voor de werkgever als er veel verzuim of tekorten zijn. Je kunt dan immers mensen makkelijk vragen om meer te werken. En die moeten wel, want ze hebben al zo weinig zekerheid. Ook dit verdienmodel lijkt zo langzamerhand zijn langste tijd te hebben gehad, maar het bestaat helaas nog steeds. Dat FNV in sommige sectoren een leus gebruikt waarin het hebben van een fatsoenlijk toilet met dito plaspauze tussen diensten bijzonder is, stemt toch tot nadenken, lijkt mij.

Andere mindset vereist: zet de medewerker centraal

Makkelijke oplossingen bestaan niet, daarover heb ik het wel vaker gehad in mijn blogs, maar het begint toch echt met een andere mindset. Het organiseren van werk waarbij de werknemer niet op de eerste plaats staat, heeft toch écht zijn langste tijd gehad. De jongere generatie kan de komende 20 jaar kiezen op de arbeidsmarkt en bedrijven of instellingen moeten pas op de plaats maken. Dat is even wennen na de afgelopen decennia, maar het is niet anders. Het anders organiseren van werk en je mensen betrekken bij de organisatie van werk, daar begint het mee. Klinkt makkelijker dan het is, maar het vraagt om een ander organisatiemodel. Daar heeft trouwens ook de overheid een stevige rol in te spelen wat de publieke sector betreft. Een verpleeghuis of school is immers geen bedrijf met een rendement, maar een instelling met een maatschappelijke taak.

Het zijn weer een paar mooie overdenkingen voor bij de kerstboom. Ik hoop dat nieuwe kansen worden benut en we over een paar jaar andere uitkomsten zien van dit soort onderzoeken. Ik wens iedereen een mooie start van het nieuwe denken in 2023!