Inclusieve arbeidsmarkt: welke stappen zijn nodig?

De Participatiewet is in het leven geroepen voor ‘iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt.’ Momenteel zitten ongeveer één miljoen mensen thuis die onder de Participatie-doelgroep vallen, terwijl zij wel kunnen en willen werken. Om een meer inclusieve arbeidsmarkt te krijgen en deze mensen aan het werk te helpen, moet er iets veranderen.

CAOP-adviseur Bruno Fermin houdt zich als fondsmanager van SBCM (het A&O-fonds voor de sociale werkgelegenheid) dagelijks bezig met het thema inclusieve arbeidsmarkt en geeft aan waarom het zo belangrijk is: ‘Werk is in onze samenleving niet alleen van belang voor je inkomen, maar biedt ook zingeving, structuur en een netwerk van sociale contacten. Onderzoek laat zien dat het hebben van werk een positief effect heeft op de gezondheid en het gevoel mee te doen in de maatschappij. Daarom mag je niemand uitsluiten van werk. Op de eerste plaats voor de mensen zelf, maar het levert ook de samenleving als geheel winst op.’

Sociaal ontwikkelbedrijven hebben scharnierfunctie tussen overheid en bedrijfsleven

Jeroen van der Geest, bestuurslid van brancheorganisatie Cedris, gaf afgelopen week in Trouw aan dat er inmiddels meer besef is in de Tweede Kamer dat er iets moet veranderen. ‘We zijn blij dat de waarde van de sociale ontwikkelbedrijven door de Tweede Kamer wordt onderkend. Iedereen met een arbeidsbeperking heeft recht op toeleiding tot werk. Dat recht staat nu onder druk: voor de meest kwetsbare groepen is de kans op een baan zelfs afgenomen. Er is gewoon meer geld nodig om voor werkgevers drempels weg te nemen om deze mensen in dienst te nemen.’

Van der Geest geeft ook aan dat er al een lange weg bewandeld is: ‘Waar vroeger de sociale werkplaats letterlijk tussen vier muren stond en er geen verbinding was met de buitenwereld, is er de laatste jaren juist meer gewerkt om mensen met een arbeidsbeperking bij reguliere werkgevers onder te brengen.’ De Participatiewet is een middel om dat voor elkaar te krijgen, maar komt onvoldoende van de grond. ‘Dat komt onder andere omdat de rol van sociaal ontwikkelbedrijven door de komst van de Participatiewet werd beperkt, terwijl het juist een belangrijke scharnierfunctie heeft tussen overheid en bedrijfsleven.’

Bouwplan ‘Naar een inclusieve arbeidsmarkt’

Dat beeld wordt ondersteund in het onlangs verschenen bouwplan ‘Naar een inclusieve arbeidsmarkt’ van Cedris, waarin er ook een oproep wordt gedaan naar het nieuwe kabinet om de inclusieve arbeidsmarkt hoog op de agenda te zetten. ‘Het zorgen voor een inclusieve arbeidsmarkt is een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het kan niet zonder de inzet van betrokken werkgevers, maar de overheid dient hierbij wel de juiste randvoorwaarden te creëren. Hier ligt een grote verantwoordelijkheid voor een volgend kabinet. Een inclusieve arbeidsmarkt kan alleen bereikt worden als meer publieke middelen worden ingezet, huidige wet- en regelgeving wordt hervormd en de publieke sociale infrastructuur wordt doorontwikkeld,’ zo valt in het bouwplan te lezen.

Cedris stelt een reeks maatregelen voor die moeten leiden tot een inclusieve arbeidsmarkt. Die maatregelen zijn onderverdeeld in drie bouwstenen:

1. Ontwikkeling voorop voor werknemers in een beschermde omgeving. Enkele concrete maatregelen: maak een cao voor Participatiewet mogelijk, veranker aanspraak op ondersteuning binnen de publieke sociale infrastructuur in de wet en het missen van startkwalificaties mag geen belemmering vormen bij het beschikbaar krijgen van middelen en instrumenten voor toeleiding naar en op de arbeidsmarkt.
2. Goede ondersteuning voor werknemers bij een reguliere werkgever. Enkele concrete maatregelen: maak een detacheringsfaciliteit overal beschikbaar, faciliteer de toegang tot alle mogelijkheden voor ontwikkeling en scholing binnen de sector waar werknemers werkzaam zijn, zorg voor beschikbaarheid van permanente ondersteuning en begeleiding vanuit de publieke sociale infrastructuur en zet meer en structureel in op praktijkleren, duale trajecten en leerwerkplekken.
3. Ondersteun en ontzorg de werkgever. Enkele concrete maatregelen: zorg voor een basispakket voor werkgever met onder andere een detacheringsfaciliteit, no-riskpolis, loonkostensubsidie en structurele beschikbaarheid van jobcoaching en vereenvoudig de regelgeving omtrent de loonkostensubsidie.

Het bouwplan benoemt ook de randvoorwaarden om de bouwstenen te realiseren:

1. Maak inclusieve werkgeverschap het nieuwe normaal door onder andere een nieuwe ambitie uit te spreken: de helft van de werkgevers werkt inclusief. Maar ook door een platform te lanceren met goede voorbeelden van inclusief werkgeverschap en door sociale ondernemers voorrang te verlenen bij inkoop of aanbestedingen.
2. Op het gebied van financiering stelt het bouwplan een aantal maatregelen voor, waaronder het terugdraaien van een aantal bezuinigingen die bij de komst van de Participatiewet zijn ingevoerd en de tegemoetkoming van werkgevers bij loonkostensubsidies door vergoedingen uit te keren.
3. Zet een stimuleringsfonds op voor innovatie en op inclusieve werkgelegenheid en zorg dat kansrijke voorbeelden opgeschaald worden.

Bruno Fermin vult aan: ‘De Participatiewet gaat te veel uit van de zelfredzaamheid van burgers en werkgevers en dus van tijdelijke ondersteuning van de overheid tot die match tot stand komt. Dat is op zich een goed streven en voor een deel van doelgroep van de Participatiewet ook voldoende, maar een aanzienlijk deel heeft structurele ondersteuning en aanpassing van het werk nodig. Een structurele beperking gaat niet zomaar over en is iets waarvoor zowel de werkende als de werkgever ook structureel een oplossing moeten blijven vinden. Een leven lang ontwikkeling is voor iedereen een noodzaak om aan het werk te kunnen blijven in een veranderende arbeidsmarkt. Het bouwplan biedt een goede basis om deze ‘weeffout’ in de Participatiewet te herstellen.’

Het verkiezingsprogramma

Verschillende verkiezingspartijen hebben aangegeven meer aandacht te willen geven aan een publiek-private samenwerking die arbeidsbemiddeling stimuleert. De ABU heeft hier een overzicht van gemaakt:

‘Het is mooi om te zien dat de politiek de signalen uit de samenleving en onderzoeken oppakt. Van links tot rechts leeft het besef dat er meer ondersteuning nodig is,’ aldus Bruno Fermin. ‘Meer passend werk en langduriger (structurele)  maatwerkondersteuning die echt uitgaat van wat een werkgever en een werkzoekende of werknemer nodig hebben. En het borgen van de expertise en faciliteiten die nodig zijn om dat passend werk en ondersteuning te organiseren.’

Meer informatie

Wij houden ons bij het CAOP bezig met verschillende thema’s en expertises die een inclusieve arbeidsmarkt ten goede komen. Tijdens de tweede webinar uit de webinarserie Op weg naar de verkiezingen: werken in een nieuwe werkelijkheid hebben onder andere Hans Borstlap, Desiree Curfs en Farid Azarkan veel gesproken over de inclusieve arbeidsmarkt. Kijk deze webinar terug via onderstaande knop:

Bekijk ook de volgende relevante thema- en expertisepagina’s op onze site:

• Duurzaam ontwikkelen
• Arbeidsmarkt in ontwikkeling
• Arbeidsverhoudingen
• Sociale veiligheid