In de afgelopen 40 jaar is het steeds zo geweest dat de rekening van een economische crisis betaald is door de publieke sector. De overheid had een oplopend begrotingstekort en dus moest er op de uitgaven worden bezuinigd. Dat waren dan vooral de uitgaven in de publieke sectoren. Die worden immers gefinancierd door de overheid en dus is het daar makkelijker de uitgaven te verminderen, via bijvoorbeeld een nullijn op salarissen.
Ook nu leeft deze vrees bij vele leraren, verpleegkundigen, politieagenten en ambtenaren. De afgelopen tijd is er eindelijk wat geld bijgekomen na jaren van bezuinigingen door het vorige kabinet. Mogen ze dan nu weer de rekening gaan betalen? Mijn stelling is dat dit het verkeerde medicijn is en dat we hier de vorige oorlog mee gaan winnen.
Rekening naar vitale beroepen?
Deze crisis is een gezondheidscrisis die aantoont aan hoe kwetsbaar we zijn als mensen. Maar ook wordt duidelijk dat er vitale beroepen bestaan. Dat zijn geen accountants of reclamejongens, maar leraren, verpleegkundigen, supermarktmedewerkers en boa’s. Niet de groepen die nu al heel veel verdienen of goede contracten hebben. Maar veelal werknemers uit de publieke sector die de afgelopen jaren ook nog eens op het Malieveld stonden voor meer salaris en minder werkdruk.
De grote vraag is of de vitale beroepen nu de rekening van de crisis gaan betalen en er verschraling dreigt. Dat hoeft niet, we kunnen ervoor kiezen de staatsschuld te laten oplopen. Met een negatieve rente is dat zelfs een verdienmodel voor de overheid geworden en eigenlijk doet de hele wereld het al om ons heen. Het lijkt mij terecht als de grote ondernemingen die nu geld krijgen uit de steunpakketten, dat bedrag ook gewoon gaan terugbetalen. Een extra winstbelasting dus, want die is de afgelopen jaren behoorlijk verlaagd.
Rol van de overheid in de crisis
De grote vraag is welke rol de overheid gaat spelen, en wat dat betekent voor het overheidsapparaat, de publieke sector en daarmee voor de samenleving. Nu gaat de overheid overal over. Zo krijgen we het advies om afstand te houden of elkaar niet te zien en worden er beperkingen opgelegd in allerhande sectoren. Ineens is er een sterke, overal over gaande overheid die heel Nederland ook financieel overeind houdt. Prima om door de crisis te komen, hoewel we onze vraagtekens kunnen zetten bij sommige vrijheidsbeperkingen die nu worden opgelegd. Is dat inmiddels nog wel nodig en wie controleert nu of dit wel allemaal noodzakelijk is?
Neem de regie
Om het land uit de crisis te helpen, zou de overheid nu ook een aantal andere zaken moeten aanpakken, zoals problemen met flexcontracten, schijnzelfstandigen en de positie van arbeidsmigranten. ‘Never waste a good crisis’: doorpakken op thema’s die al voor de coronacrisis op tafel lagen. Neem de regie, beste overheid, en laten we ervoor zorgen dat de vitale sectoren niet weer de klos zijn. Want het is duidelijk dat we niet zonder hen kunnen.
Patrick Banis, directeur Arbeidsmarkt CAOP
