Net als alle werkgevers zijn ook werkgevers in de zorg verantwoordelijk voor zo veilig mogelijke arbeidsomstandigheden. Als een werknemer gezondheidsschade oploopt omdat de werkgever is tekort geschoten in zijn zorgplicht, is die werkgever volgens het arbeidsrecht aansprakelijk. Maar hoe zit dat met coronabesmettingen in de zorg? We weten dat inmiddels duizenden zorgmedewerkers besmet zijn geraakt, dat er honderden in het ziekenhuis zijn opgenomen en dat een aantal medewerkers is overleden. Kunnen zij of hun nabestaanden daarvoor hun werkgever aansprakelijk stellen als er bijvoorbeeld te weinig mondkapjes beschikbaar waren?
Juridische problemen bij aansprakelijkheid werkgever
Zorgmedewerkers die een schadevergoeding van hun werkgever willen, ‘stuiten op een mijnenveld aan juridische problemen’. Dat schrijven Barend Barentsen, hoogleraar aan de Albeda Leerstoel van het CAOP en de Universiteit Leiden, en Stefan Sagel, hoogleraar Arbeidsrecht en daarnaast advocaat, in een artikel in het NRC.
‘De situatie rond werkgeversaansprakelijkheid is vreselijk complex’, volgens de twee hoogleraren. Allereerst zal de werknemer ‘moeten aantonen dat hij op het werk besmet is geraakt en niet in de supermarkt of de trein’. Daarnaast is het de vraag of een werkgever iets kan worden verweten als er op landelijk niveau wordt beslist over de verdeling van beschermingsmiddelen. Een werkgever zou ook kunnen wijzen op de officiële richtlijnen. Het RIVM heeft mondkapjes voor de niet-acute zorg lang niet voorgeschreven vanuit de gedachte dat ze geen nut zouden hebben.
Cao’s zorg bieden geen vangnet
In sommige sectoren is in de cao geregeld dat werknemers bij een beroepsziekte een schadevergoeding krijgen bovenop hun arbeidsongeschiktheidsuitkering, ongeacht of de werkgever iets valt te verwijten. Maar juist in de zorg zijn hier geen goede regeling voor, zeggen de hoogleraren. Zeker niet in de cao’s voor verpleeghuizen en thuiszorg, ‘terwijl daar het tekort aan beschermingsmiddelen het grootst is’.
Compensatieregeling
Vanwege de juridische moeilijkheden voor werknemers om schade vergoed te krijgen, vinden de twee arbeidsrechtdeskundigen dat zorgmedewerkers meer juridische bescherming moeten krijgen. De overheid zou, liefst samen met de sociale partners, een fonds moeten oprichten dat kan voorzien in financiële compensatie voor geleden schade. Het moet een laagdrempelige compensatieregeling zijn voor alle zorgmedewerkers, niet alleen in ziekenhuizen, maar ook in de thuiszorg, ouderenzorg en gehandicaptenzorg.
Een dergelijke regeling voorkomt een ‘juridische lijdensweg’ en biedt zekerheid aan zorgverleners die op hun werk aan een coronarisico zijn blootgesteld. Op deze manier kunnen we onze waardering voor de mensen in de frontlinie kracht bij zetten, vinden de hoogleraren. ‘Want zorgmedewerkers verdienen meer dan applaus vanaf het balkon.’