‘Betrek de doelgroep bij de ontwikkeling van innovaties’

Het was het gesprek van de dag op maandag 14 december: de aankomende speech van Mark Rutte met aangescherpte maatregelen. Frénk van der Linden opent de webinar daarom met de vraag: hoe ontvang je het nieuws van een nieuwe lockdown en wat betekent dit voor jouw organisatie?

Jacco van der Tak, directeur communicatie en corporate affairs bij de NS, beseft dat het niet anders kan. ‘Het is zaak dat we het virus eronder gaan krijgen. ‘De aangescherpte maatregelen brengen opnieuw vraagstukken met zich mee voor de NS: hoe gaan we met de dienstregeling om en hoeveel treinen laten wij rijden?’

‘Voor mijn oud-collega’s bij de politie ligt er een hoop werk’, zegt Dick Heerschop, topconsulent ABDTOPConsult en voormalig lid van de korpsleiding en Chief Information Officer bij de Nationale Politie. ‘De druk op de politie neemt alleen maar toe. Waar wij burgers een stap achteruitzetten, stapt de politie juist naar voren.’

‘Er wordt een beroep gedaan op onze creativiteit’

Van der Tak blikt in zijn pitch terug naar 2019. ‘Dat jaar hebben we de meeste reizigers ooit vervoerd. Ons innovatieprogramma draaide volledig om de vraag: hoe kunnen we capaciteit goed benutten? We introduceerden bijvoorbeeld treinen die om de 10 minuten rijden. Daarnaast hebben we een smartwatch ontwikkeld die het makkelijker maakte de uitrijtijd van treinen in te schatten.’

‘Met de komst van de coronacrisis werd er een beroep gedaan op onze creativiteit. We zagen de reizigersaantallen teruglopen naar 10 procent. Dat was niet altijd gemakkelijk. In die periode hebben we een app geïntroduceerd die drukte aangeeft in de trein. Hierdoor maken we reizen met het openbaar vervoer in deze tijd aantrekkelijker en comfortabeler’.

Innovatieve overheid

Dick Heerschop noemt drie punten die volgens hem belangrijk zijn voor innovatie bij de overheid. ‘Het eerste punt ligt op het terrein van economische zaken: hoe stimuleren we het innovatieklimaat in Nederland? Het bedrijfsleven, de wetenschap en de overheid trekken hierin samen op om Nederland een strategische positie te geven in het buitenland’.

‘Een tweede belangrijk punt is beleidsontwikkeling, wetgeving en regelgeving. Technologische ontwikkelingen leiden tot nieuwe vraagstukken, die mogelijk met elkaar in conflict staan. Denk bijvoorbeeld aan ethische vraagstukken. Het is de taak van de overheid om zorgvuldige afwegingen te maken en met regels te komen. Daar heb je wel kennis voor nodig’.

‘Een derde punt is daarom de honger naar kennis op terreinen die impact hebben op innovatie. De manier van werken kan bijdragen aan kennisontwikkeling of die juist afremmen. Op dat punt is de overheid zichzelf aan het uitvinden. Ze moeten zich blijven vernieuwen aan de hand van innovaties.’

Participatieve aanpak voor innovatie

‘Bij TNO doen wij onderzoek naar de gezondheid van werknemers en welke factoren die gezondheid beïnvloeden,’ zegt Wiezer. ‘Technologie speelt daarin een grote rol. We kijken naar technologische mogelijkheden om het werk gezonder te maken.’

‘Naast technologische innovatie is ook sociale innovatie erg belangrijk. We moeten goed nadenken over hoe we het werk zo organiseren, dat we het beste uit mensen halen. De overheid en werkgevers hebben daarin beide een belangrijke rol. Wij werken altijd met een participatieve aanpak. We betrekken de doelgroep, vaak werknemers, bij de ontwikkeling. Het is belangrijk om eerst het probleem te definiëren en daarvoor heb je input van buiten nodig’, aldus Wiezer.

Van der Tak haakt aan met een voorbeeld vanuit de NS. ‘Er was irritatie bij onze monteurs over een onderhoudsprogramma voor onze treinen. Met de data uit treinen konden we het inplannen van onderhoud beter voorspellen. Het werk van onze monteurs is daardoor makkelijker en veel interessanter geworden.’

Opmars van gamification

Marc van der Meer, bijzonder hoogleraar Onderwijsarbeidsmarkt, vertelt in onderstaande video onder meer over de opmars van gamification in het onderwijs. ‘Bij de politie wordt ook veel getraind met behulp van games’, zegt Heerschop. ‘Ik heb zelf laatst in een auto gezeten met kogelgaten. Met een virtual reality bril werd het mogelijk om de kogelbanen te zien. Dat zegt een hoop over de positie van de schutters. Ook bij Defensie maken ze gebruik van virtual reality. Ze trainen veel op specifieke situaties, zoals iemand met een vuurwapen aanhouden. In een gamesituatie kun je dat veilig oefenen’.

Van der Tak: ‘In het opleidingstraject tot machinist werken wij ook veel met simulaties. Door toekomstige machinisten te laten oefenen met simulaties, is het vak enorm geprofessionaliseerd. Daarnaast kan gamification helpen om complexe vraagstukken op een luchtige manier te oefenen.’

Werkgeluk in tijden van corona

Frénk van der Linden vraagt zich af welke ervaringen de sprekers hebben met werkgeluk in tijden van corona.

‘Veel mensen kijken positief tegen thuiswerken aan’, zegt Wiezer. ‘Ze vinden het fijn dat ze minder reistijd hebben. Maar er zitten ook negatieve effecten aan lang thuiswerken. Mensen missen het contact met collega’s en ze zitten langer achter een computerscherm. Dat heeft een negatief effect op onze gezondheid’.

Van der Tak is het eens met Wiezer. ‘Thuiswerken levert tijdswinst op, ik snap dat heel goed. Ik denk dat we na corona voor een deel blijven thuisblijven. De vraag blijft wel of we weer helemaal terug willen naar die oude situatie, waarbij we op twee momenten van de dag in de trein zitten. Ik denk dat we gebruik moeten maken van de situatie om tot een nieuw systeem te komen dat nog aantrekkelijker is.’.

Webinar terugkijken?

Wil je de gehele webinar terugkijken? Vraag dan de replay aan.

Schrijf je in voor de volgende webinar

Op 22 februari 2021 is de volgende webinar in de reeks ‘Op weg naar de verkiezingen: werken in een nieuwe politieke werkelijkheid’. Het thema is dan: de politieke agenda. Je kunt je aanmelden voor deze webinar via onderstaande knop.