Iedere school stelt doelen die passen bij de specifieke behoeften van leerlingen en hun ouders en die aansluiten bij de unieke omgeving van de school. Het bestuur vraagt de scholen: kloppen deze doelen, zijn ze ambitieus genoeg? De medezeggenschapsraad let daarbij op beleid, begroting, uitvoering, opbrengst en de verantwoording. Ten minste, zo zou het idealiter gaan. Vanuit een onderbuikgevoel van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van De Haagse Scholen rees de vraag: is dit wel allemaal goed geregeld bij ons? Wordt de gedeelde informatie wel gelezen en wordt er wel op de uitvraag gereageerd? Hier worstelen veel medezeggenschapsraden mee in het contact met hun achterban. Ook heeft iedere school een zakboek medezeggenschap gekregen, maar wordt dat wel gebruikt?

Onderzoeksvragen medezeggenschapsraad scholen

Om dit uit te zoeken en in goede banen te leiden werd in de zomer van 2023 het CAOP ingeschakeld. Als onafhankelijk onderzoeker voor De Haagse Scholen verrichten wij een onderzoek naar de staat van de medezeggenschap op de 51 scholen binnen dit bestuur. Hierbij brengen wij in beeld of er op elk van de scholen een medezeggenschapsraad bestaat, en zo ja, hoe die op de betreffende scholen functioneert. Aandachtsgebieden in het onderzoek zijn: bezetting van personeel en ouders, professionalisering, communicatie, informatiedeling en faciliteiten.

Er zijn nog veel meer vragen die tijdens het onderzoek werden gesteld. Op welke manier vindt het overleg van de raad plaats? Is de directeur daarbij aanwezig, of vergadert de medezeggenschapsraad ook zonder directeur? Hoe is de vergadering georganiseerd? Kan dat eventueel beter? Hoe wordt er samengewerkt als team, en wat voor vraagstukken worden besproken? Hoe zit het met professionaliseren? En hoe kun je je kennis als medezeggenschapsraad behouden terwijl je elke zoveel jaar mensen wisselt in de bezetting? Tijdens het onderzoek werd een enquête uitgezet naar alle scholen en leden van de medezeggenschap. ‘Daarna zijn we groepsgesprekken gaan voeren om de verdieping te kunnen zoeken. Waar zitten de knelpunten en wat moet worden aangepakt? Hoe kunnen we daar praktische oplossingen voor vinden?’ vertelt Hommen.

In het belang van de school

Het onderzoek gaat goed. Het CAOP stelt vragenlijsten op, monitort de respons, doet projectmanagement, begeleidt de verdiepende groepsgesprekken en analyseert de uitkomsten en opbrengsten. De groepsgesprekken lopen tot eind januari, en dan wordt het onderzoek afgesloten met een advies en een rapportage. Na de laatste bijeenkomst wordt ook de eerste verbeterstap samen vormgegeven en uitgevoerd. ‘Steeds meer grote schoolbesturen zitten hiermee,’ zegt Hommen. ‘Ik denk dat het goed is dat meer besturen nu in hun medezeggenschapsraad duiken om te kijken hoe het daarmee gaat. De rol van de medezeggenschap wordt namelijk steeds belangrijker, en het moet wel functioneren in het belang van de school.’

Een interessant detail in het onderzoek was dat men in de enquête aangaf geen behoefte te hebben aan kennisuitwisseling met andere medezeggenschapsraden. Maar daarna, in de groepsgesprekken, werd duidelijk dat iedereen het toch heel fijn en inzichtelijk vond. Hommen: ‘Eigenlijk zien we dat iedereen juist vaker samen wil zitten, in plaats van dat iedereen zelf probeert het wiel uit te vinden.’ Daarnaast zien ze dat vaststaande zaken verschillend worden geïnterpreteerd bij iedere school. De doorvertaling van afspraken naar de praktijk is dus een aandachtspunt. Ook worstelen veel raden met het contact met hun achterban, zoals personeel en ouders. Hoe pak je dat aan? Vooral ook in het contact met bijvoorbeeld ouders die wat minder taalvaardig zijn. Hoe zorg je ervoor dat zij ook hun zegje kunnen doen en hun signalen kunnen doorgeven?

Op schoolniveau te werk gaan

Kortom, het functioneren van deze medezeggenschapsraden is belangrijk voor elke school. ‘Er is geen blauwdruk van hoe het moet,’ zegt Hommen. ‘Dit soort vraagstukken moeten op schoolniveau behandeld worden, en niet generiek vanuit een ministerie worden geregeld. Je wil je school vormen vanuit de visie van de schoolleider en het team. Daarbij heb je de medezeggenschapsraad nodig als kritische blik, en om met elkaar te klankborden. Uiteindelijk heeft iedereen hetzelfde doel: goed onderwijs.’

Meer weten?

Wanneer het onderzoek afgelopen is, publiceren we natuurlijk ook het onderzoeksrapport met de resultaten, het advies en de inzichten. Schoolbesturen die het functioneren van hun eigen medezeggenschap willen uitpluizen, kunnen altijd contact opnemen met Robert Hommen (zie ook onderaan deze pagina).