Professionalisering leraren en docenten nog te weinig ondersteund door schoolleiders
Schoolleiders vervullen een cruciale rol als het gaat om het bieden van ondersteuning en het stimuleren van
Leraren en docenten om zich te professionaliseren. Zij zijn verantwoordelijk voor de implementatie van het HR-beleid in onderwijsorganisaties en voor de professionalisering in de praktijk. Uit het onderzoek blijkt echter dat:
- de meeste leraren en docenten tijdens een gesprek met hun schoolleider weinig concrete afspraken maken over persoonlijke ontwikkeling;
- ondersteuning en stimulans van de schoolleider soms ontbreekt;
- er onvoldoende tijd is voor professionalisering vanwege werkdruk, weinig ruimte in het rooster en gebrek aan vervanging.
Niet alle professionaliseringsactiviteiten zijn effectief
Sommige activiteiten hebben meer effect op de manier van lesgeven dan andere. De meest effectieve activiteiten op een rijtje:
- Voortbouwen op bestaande kennis
- Nieuwe ideeën in de klas uit proberen
- Aansluiten op de persoonlijke behoefte aan ontwikkeling
- Actief leren
- Gezamenlijk leren en vooral richten op innovatie in het lesgeven
Professionalisering onderwijsinstelling geeft extra impuls
Professionalisering betreft niet alleen de verantwoordelijkheid van leraren en docenten, maar wordt steeds vaker als een organisatieverantwoordelijkheid gezien. Steeds vaker worden er initiatieven ondernomen vanuit de organisatie zelf. Het betreft vaak urgente thema’s voor de onderwijsinstelling of het team zoals onderwijsvernieuwing of pedagogische competenties. Grote instellingen hebben ook vaak een kenniscentrum, learning center of ander platform om de professionalisering binnen de organisatie een extra impuls te geven.
De Lerarenbeurs geeft een boost om te blijven leren
Naast de reguliere (na)scholing, biedt het ministerie van OCW leraren en docenten de mogelijkheid om een Lerarenbeurs aan te vragen. Met deze beurs kunnen bevoegde leraren en docenten een bachelor- of masteropleiding volgen om hun kwalificatieniveau te verhogen. Uit het onderzoek blijkt dat de Lerarenbeurs positief wordt beoordeeld. Het sluit inhoudelijk aan bij de leerbehoeften en heeft een positief effect op de kwaliteit van het onderwijs. Uit het onderzoek komt ook duidelijk naar voren dat de meeste leraren de opleiding niet hadden gevolgd als ze de Lerarenbeurs niet hadden gekregen.
Wat zijn de belangrijkste aanbevelingen na het onderzoek?
De professionele gedrevenheid is groot en bijna alle leraren nemen jaarlijks deel aan professionaliseringsactiviteiten. Daarnaast blijkt de Lerarenbeurs een succes te zijn. Tegelijkertijd toont het onderzoek ook aan dat er ruimte is voor verbetering. De belangrijkste aanbevelingen zijn:
- Stimuleer de deelname aan effectieve leeractiviteiten
- Stimuleer gezamenlijke leeractiviteiten
- Neem belemmeringen voor professionalisering weg
- Stimuleer samenwerking op het terrein van professionalisering
- Behoud de Lerarenbeurs
- Verken de mogelijkheden om meerdere keren een Lerarenbeurs aan te vragen
- Onderzoek mogelijkheden om de effectiviteit van de Lerarenbeurs te vergroten
Volgens van den Berg is het voor het vergroten van de leeropbrengsten van professionalisering belangrijk dat onderwijsinstellingen de professionaliseringsactiviteiten periodiek evalueren. Ook is het van belang om deelname aan effectieve leeractiviteiten te stimuleren. Daarnaast komt het de leeropbrengsten ten goede als de professionalisering van de leraren en docenten aansluit op de opgaven van de instellingen. Van den Berg: ‘In het onderzoek komen verschillende voorbeelden naar voren van onderwijsinstellingen die professionaliseringsbehoeften van leraren en docenten en de doelen van de organisatie goed weten te verbinden, zonder dat zij de autonomie van de leraren en docenten inperken.’
