Meer kennis, minder zorgen: 11 aanbevelingen voor betere kennisdeling in de ouderenzorg

Een goede doorstroming van kennis tussen onderzoek, onderwijs en praktijk binnen de ouderenzorg leidt tot kwalitatief betere en toegankelijke zorg voor ouderen. In opdracht van Zorginstituut Nederland onderzocht CAOP (toen nog onder de vlag van Kennisland) samen met mbo-professionals, ouderen en hun naasten hoe de kenniscyclus in de ouderenzorg beter kan.

Mbo-professionals leiden immers de zorgverleners van de toekomst op: maar liefst 75% van de zorgprofessionals heeft een mbo-opleiding gevolgd. Ouderen en hun naasten zijn een bron van ervaringskennis en zij krijgen door krapte in de arbeidsmarkt een steeds belangrijkere rol in ons zorgsysteem. Toch was hun perspectief op de kennisdoorstroming in de langdurige zorg nog niet eerder onderzocht. Het resultaat: 11 aanbevelingen om kennisdeling in de langdurige zorg te verbeteren.

De zorgverlener als belangrijkste kennisbron

Uit alle gesprekken komt naar voren dat deelnemers de zorgprofessional als belangrijkste kennisbron zien. Als studenten ergens tegenaan lopen tijdens een werkstage, voelt het logisch om een collega te vragen om uitleg. Als bewoners een zorgvraag hebben of iets willen weten over een bepaalde aandoening, vragen zij een zorgverlener. Naasten die hun partner of familielid ondersteunen willen graag dat een zorgverlener hen uitlegt of voordoet hoe zij een bepaalde zorghandeling moeten uitvoeren. “Praat gewoon met elkaar!”, is de oproep van bewoners. Maar juist dat praten staat onder druk door personeelstekorten en tijdgebrek in de zorg.

Om die reden wijken studenten, bewoners en naasten vaak uit naar andere (online) bronnen van kennis. Zo blijkt dat de meeste studenten ChatGPT er eerder bij pakken dan Google. “Het staat standaard open op hun browser”, aldus een mbo-docent. Een aantal aanbevelingen focust zich daarom op het experimenteren met andere kennisbronnen, zoals het inzetten van ervaringsdeskundigen en het gezamenlijk creëren van een visie op de inzet van AI in de kenniscyclus in de zorg en het onderwijs.

De opmars van practoraten

De verwachting is dat mbo-instellingen, en specifiek practoraten, in de toekomst een veel grotere rol gaan pakken in de kenniscyclus. Het mbo heeft vanuit de overheid geen officiële kennisopdracht, zoals het hbo en wo dat wel hebben. Maar deelnemers geven aan dat dit snel aan het veranderen is. Ze ervaren vanuit de samenleving een steeds luidere roep om praktijkgericht onderzoek, waarbij onderzoeken en oplossingen ontwerpen en uitproberen hand in hand gaan. “Heel veel vraagstukken moeten eigenlijk door mbo’ers worden onderzocht; niet alleen door hbo’ers of wo’ers. Mbo’ers zijn echt de handen en voeten in de praktijk”, geven meerdere mbo-professionals aan.

Een aantal aanbevelingen in de publicatie richt zich daarom op het bestendigen van het mbo als belangrijke schakel in de kenniscyclus langdurige zorg. Denk aan het geven van een formele kennisopdracht aan het beroepsonderwijs, het stimuleren van samenwerking tussen het mbo, hbo en wo, en het inzetten van mbo-studenten als opleiders voor zorgprofessionals op het gebied van technologie.

Wat gebeurt er met de resultaten?

Zorginstituut Nederland verwerkt de aanbevelingen uit dit onderzoek om de Kennismonitor langdurige zorg vorm te geven. Dit jaar gaan we met verschillende partijen in gesprek over de mogelijkheden om de aanbevelingen in de praktijk uit te voeren. Daarnaast schrijven we samen met Zorginstituut Nederland en MBO Rijnland nog twee artikelen voor de website Onderwijs en Gezondheid. Dit is een platform voor alle opleiders in onderwijs- en zorginstellingen.

Benieuwd naar alle aanbevelingen?

Wil je meer weten? Neem dan contact op met Ferry Nagel (f.nagel@caop.nl) of Fabienne van Rossenberg (f.vanrossenberg@caop.nl).