Een stevig fundament voor het sociaal dialoog: arbeidsomstandigheden

De sociale dialoog en collectieve onderhandelingen tussen werkgevers- en werknemersorganisaties spelen een essentiële rol bij het bewerkstelligen van betere levens- en arbeidsomstandigheden. Dit omvat belangrijke aspecten zoals lonen, werktijden, jaarlijks verlof, ouderschapsverlof, opleiding en maatregelen voor gezondheid en veiligheid op de werkplek. Het versterken van de betrokkenheid van sociale partners is van groot belang, aangezien deze betrokkenheid per land sterk kan verschillen.

Een zorgwekkende trend is het afnemende aantal vakbondsleden en het dalende percentage werknemers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst op nationaal niveau valt. In 2000 lag dit percentage op ongeveer 66%, maar in 2019 was dit gedaald tot ongeveer 56%. Het initiatief van de Europese Commissie richt zich op het omkeren van deze trend door de sociale dialoog te versterken en haar relevantie te vergroten.

Positief concurrentievermogen

De sociale dialoog draagt niet alleen bij aan sociale rechtvaardigheid op de werkplek, maar speelt ook een cruciale rol bij het aanpassen aan veranderende economische en sociale omstandigheden. Een goed functionerende sociale dialoog bevordert een democratische werkvloer en versterkt het concurrentievermogen van Europese bedrijven. Door constructieve gesprekken tussen werkgevers- en werknemersorganisaties kunnen productiviteitswinsten worden behaald en kan Europa beter inspelen op de uitdagingen van de moderne economie.

Sociale partners in tijden van crisis

De COVID-19-pandemie heeft laten zien hoe essentieel de rol van werkgevers- en werknemersorganisaties is in tijden van crisis en verandering. Zij hebben snel gehandeld om maatregelen ter bevordering van gezondheid en veiligheid op de werkplek te treffen en regelingen voor werktijdverkorting opgezet. Bij de overgang naar het digitale tijdperk en de implementatie van hybride werkvormen is een versterkte sociale dialoog op Europees niveau van groot belang.

Bovendien is het van cruciaal belang om de vaardigheden van de werkende bevolking te ontwikkelen om zowel de groene als de digitale transitie te omarmen. Sociale partners kunnen een actieve rol spelen bij het faciliteren van deze vaardigheidsovergang.

Concrete maatregelen vanuit de Europese Commissie

Om deze doelstellingen te bereiken, heeft de Europese Commissie een aantal concrete maatregelen voorgesteld:

1. Betrokkenheid van sociale partners op EU-niveau stimuleren, met respect voor nationale tradities en doelstellingen.
2. Sociale partners aanmoedigen om nieuwe vormen van werk en atypische arbeidsmodellen te onderzoeken en collectieve overeenkomsten te omarmen.
3. Capaciteitsopbouw van werknemers- en werkgeversorganisaties vergemakkelijken, bijvoorbeeld door toegang tot relevante informatie te waarborgen en ondersteuning van nationale regeringen te bieden.
4. Ondersteuning bieden aan overeenkomsten tussen sociale partners, inclusief administratieve en juridische bijstand.
5. Sterkere betrokkenheid van sociale partners bij de beleidsvorming van de EU bevorderen, bijvoorbeeld door vroegtijdig standpunten van Europese branche-overkoepelende sociale partners te raadplegen.
6. Technische en financiële steun van de EU voor sociale partners effectiever maken, mogelijk via de oprichting van een onderzoeksnetwerk.

Daarnaast spoort de Commissie sociale partners aan om meer overeenkomsten te sluiten en hun ledenaantal en representativiteit te vergroten, wat bijdraagt aan een sterkere vertegenwoordiging van werknemersbelangen in het Europese beleidslandschap. Met deze maatregelen wil de Europese Commissie de sociale dialoog versterken en een solide basis leggen voor verbeterde werkomstandigheden in Europa. Door gezamenlijke inspanningen van werkgevers- en werknemersorganisaties kunnen we de uitdagingen van de toekomst met vertrouwen tegemoet treden en een rechtvaardige, veerkrachtige en concurrerende Europese arbeidsmarkt bevorderen.

‘Dit initiatief kan een positieve impact hebben op duurzame arbeidsontwikkeling in Nederland, door afspraken te maken die leiden tot betere arbeidsomstandigheden, een hogere kwaliteit van werk en het aanmoedigen van nieuwe vormen van werk. Maar het is nog afwachten hoe deze aanbevelingen in de praktijk worden gebracht en welke impact ze zullen hebben op de Nederlandse arbeidsmarkt,’ aldus Han Busker.