Employable blijven en je leven lang ontwikkelen is belangrijk voor je werkzekerheid in de toekomst. Dat hoor en lees je overal. Maar hoe snel gaan de ontwikkelingen? Hoe bereid je je voor op de toekomst? Hoe blijf je interessant op de arbeidsmarkt? Ik las een aantal publicaties over employability en een leven lang ontwikkelen. Daaruit haalde ik antwoorden die ik in dit blog met je deel.
Drie grote ontwikkelingen met impact op werk
Er zijn drie grote ontwikkelingen die al het werk en dus alle werkenden beïnvloeden, of je nu in de bouw werkt, in de administratie of in de zorg.
1. Digitalisering
Big data en machine learning zorgen voor revolutionaire veranderingen. Machines kunnen handmatige taken overnemen van mensen, zoals de automatische stofzuiger van de schoonmaker. En een operatierobot maakt het mogelijk voor een chirurg om op afstand te opereren. Slimme apparaten kunnen ook analytische en cognitieve taken van mensen overnemen, zoals denktaken. We kunnen ons dat nu nog moeilijk voorstellen. Maar er zijn al wel schaakcomputers die de wereldkampioen verslaan. En denk eens aan de zelfrijdende auto. Die zal gevolgen hebben voor het werk van een (bus)chauffeur. Bijgaande personeelsadvertentie speelt daarop in.
ICT zit ook in objecten en gebouwen. De zonwering die automatisch reageert op buitentemperatuur en -klimaat, neemt taken over van een gebouwbeheerder. ICT kan zelfs in het menselijk lichaam zitten. Denk aan een sensor die een dreigend hartfalen doorgeeft. Voor de zorgprofessional betekent dat een verschuiving van curatief naar preventief werken.
2. Globalisering
Globalisering is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie De wereld wordt een dorp als gevolg van steeds sneller vervoer en telecommunicatieverbindingen via internet. Afstanden en landsgrenzen worden betrekkelijk. Globalisering leidt tot een wereldwijde arbeidsdeling: gedreven door ICT en door de internationale handel worden productielijnen gespreid over de wereld. Veel mensen werken tijd- en plaatsonafhankelijk samen met collega’s, klanten en arbeidsrelaties. Via dezelfde technische infrastructuur kan dtp-werk worden uitgevoerd in Azië of software worden ontwikkeld in Afrika. Meestal gebeurt dat omdat arbeid daar goedkoper is.
3. Flexibilisering
De arbeidsmarkt flexibiliseert. Het SCP bracht in beeld dat het aandeel werkgevers dat gebruikmaakt van tijdelijke contracten tussen 1995 en 2015 is verdubbeld. Behalve tijdelijke krachten zetten werkgevers ook flexwerkers in, zoals zzp’ers, uitzend- en oproepkrachten en payrollers. Het CBS telde eind 2017 2 miljoen flexibele werknemers en 1,1 miljoen zzp’ers tegenover 5,3 miljoen vaste werknemers.
Ook de inhoud van werk en van de arbeidsomstandigheden flexibiliseren. Je hebt een vaste baan in de ouderenzorg en je werkgever vraagt flexibiliteit van je door in plaats van intramuraal, extramuraal te gaan werken. De wijk wordt je werkterrein in plaats van het verpleeghuis. Door de gestage omslag van vast naar flexibel werk, moeten niet alleen tijdelijke krachten en flexwerkers ervoor zorgen dat ze interessant blijven voor werkgevers, maar ook vast personeel.
Impact op werk: geleidelijke en abrupte veranderingen
Wat is de impact van digitalisering, globalisering en flexibilisering op werk? Daar wordt verschillend over gedacht. Er zijn mensen die verwachten dat er ander werk terug zal komen voor de beroepen die verdwijnen. Anderen, zoals Susskind & Susskind, verwachten niet zozeer een verschuiving, maar een afkalving van werk. Beroepen zoals jurist, arts, architect, accountant, adviseur en bankier zullen langzaam inhoud verliezen. Taken binnen dit beroep worden eerst overgenomen door machines en lager gekwalificeerde professionals, later helemaal door machines. Dit zal geleidelijk gaan, taak voor taak. De verwachting is bijvoorbeeld dat blockchain, de technologie achter de bitcoin, het werk van intermediairs als bankiers en stuwadoors zal beïnvloeden. Het gevolg is dat deze mensen al snel overbodig en te duur worden in vergelijking met de steeds gebruiksvriendelijkere technologie die meteen toegankelijk is voor gebruikers.
Naast deze geleidelijke veranderingen zijn er abrupte veranderingen door nieuwkomers op de markt die gebruikmaken van nieuwe infrastructuur. Denk aan de opkomst van internetplatforms waar consumenten overnachtingen kunnen boeken of taxivervoer. Dit kan ertoe leiden dat hotels en taxibedrijven failliet gaan en hotelmedewerkers en taxichauffeurs hun baan verliezen.
