Het project, dat loopt tot augustus 2025, heeft als doel om de Tweede Kamer te informeren over het tot nu toe gevoerde beleid en wat er nog meer kan worden gedaan om bij te dragen aan het oplossen van het lerarentekort. Hoe beïnvloeden verschillende maatregelen elkaar? En in welke context komt het beleid tot stand? We stellen drie vragen aan Ruud van der Aa, projectleider en senior onderzoeker van CAOP.
Wat maakt dit onderzoek vanuit historisch perspectief anders dan eerdere onderzoeken naar het lerarentekort?
‘Veel onderzoek tot nu toe is gericht geweest op afzonderlijke maatregelen. Daarbij bestond vaak weinig aandacht voor de onderlinge samenhang in het beleid en de context waarin het beleid tot stand komt. Denk bijvoorbeeld de invloed van economische en maatschappelijke ontwikkelingen. Het aanbod van leraren wordt mede bepaald door de stand van de economische ontwikkeling.
Ook is het aanbod van leraren gevoelig voor maatschappelijke ontwikkelingen. Denk dan aan de behoefte aan deeltijdbanen, eerder stoppen met werken of juist langer doorwerken, en de veranderende status en imago van het leraarsberoep. Voor ons onderzoek is een belangrijke vraag hoe die maatschappelijke ontwikkelingen van invloed zijn geweest op de totstandkoming van beleid.’
Welke beleidsmaatregelen uit het verleden hebben wel of niet gewerkt, en hoe verschilt het huidige beleid van die eerdere aanpakken?
‘Van veel maatregelen is niet goed bekend of ze wel of niet hebben gewerkt. Dat is vaak ook lastig te bepalen, omdat er veel factoren meespelen waar je als beleidsmaker geen invloed op hebt. Een maatregel die de afgelopen jaren succesvol is gebleken is de subsidieregeling zij-instromers, waarmee vooral in het primair onderwijs tegenwoordig grote aantallen nieuwe leraren worden aangetrokken.’
Wat brengt het CAOP-onderzoeksteam in dat dit onderzoek zo speciaal maakt?
‘Het bijzondere van de samenwerking van CAOP met Frank Cörvers (ROA) en Marc van der Meer, is dat we reeds een jarenlange samenwerking hebben op het terrein van onderzoek naar het functioneren van de onderwijsarbeidsmarkt. Frank en Marc bekleedden samen van 2013 tot 2023 de CAOP-leerstoel Onderwijsarbeidsmarkt. Daarmee is een belangrijke kennisbasis gelegd die we nu gebruiken voor de uitvoering van het onderzoek voor de Tweede Kamer. Saillant detail is dat toen zij in 2013 begonnen als CAOP-hoogleraar Onderwijsarbeidsmarkt er nauwelijks tekorten aan leraren waren, hoewel er wel prognoses waren die lieten zien dat er serieuze tekorten in aantocht waren.’
Bonusvraag: Wat verwacht/hoop je dat de Tweede Kamer met de resultaten zal doen?
‘Het zou goed zijn als ons onderzoek inzicht geeft in de vraag waarom het tot nu toe niet gelukt is om de lerarentekorten onder de knie te krijgen. Lag dat aan de maatregelen, de samenhang daartussen of misschien juist de context? Nog mooier zou het zijn als we een aantal concrete verbeterpunten of handvatten kunnen benoemen die het beleid daadwerkelijk effectiever kunnen maken en waarmee de Tweede Kamer de minister kritisch kan volgen of van advies kan dienen. Of we daarin slagen? Dat weten we eind 2025, bij de oplevering van het onderzoeksrapport.’
