Blog Joke Dekker en Petra Oldenhage

In de vorige blogs hebben we laten zien hoe je een leerproces vormgeeft door je in een Start-up samen te buigen over een leervraag en aan de slag te gaan met leeractiviteiten, individueel of via Open Space. Tijdens het leren ontstaan concrete ervaringen of heb je misschien geëxperimenteerd. Om de leercyclus rond te maken, is reflectie nodig. Door te reflecteren op je activiteiten en ervaringen, sta je stil bij je ontwikkeling. Reflecteren kun je alleen doen en je kunt het samen met ‘peers’ doen, bijvoorbeeld in een ReflectieLab.

Reflecteren op je leervraag en activiteiten

Een ReflectieLab is een georganiseerd moment om samen met je collega’s in het programma te reflecteren op je ontwikkeling. De bijeenkomst bestaat uit een combinatie van een korte theoretische verdieping en reflectie. Met behulp van persoonlijke casuïstiek ontstaat er een andere energie in de groep en leer je van elkaar. Je deelt kwetsbare punten en succeservaringen. Het heeft meerwaarde samen met anderen reflectievragen te doorlopen. Collega’s kunnen je goed helpen door de juiste vragen te stellen en waar nodig door te vragen of wat langer stil te staan bij antwoorden die je geeft. De vragenstellers leren ondertussen zelf ook van het vragenstellen en doorvragen. Er ontstaan zo waardevolle bijeenkomsten.

Vanuit VakMensen borgen wij dat de ReflectieLabs in een veilige omgeving plaatsvinden. Wat gedeeld wordt, blijft binnenskamers en er vindt geen verantwoording over plaats naar de organisatie. We stimuleren deelnemers wel om zelf te delen wat ze over hun ontwikkeling kwijt willen, op een manier die bij hen past.

Combinatie van theorie en praktijk

Het reflecteren kan op verschillende manieren. In de ReflectieLabs leggen we regelmatig principes en methodes uit de literatuur voor, om je uit te dagen op een andere manier te kijken naar het leerproces van jezelf of van een ander. We oefenen hier eerst met de theorie – welke principes zijn bekend en wat betekenen ze precies? – om vervolgens met je eigen casuïstiek aan te slag te gaan. Hieronder enkele voorbeelden.

Een deelnemer: model als gemeenschappelijk kader

Het spreekt me aan dat we werken met een gemeenschappelijk model voor persoonlijk leiderschap en dat gebruiken als invalshoek voor reflectie. Het werken met de cirkel van invloed en de cirkel van betrokkenheid (Stephen R. Covey, eigenschap 1) heeft bijvoorbeeld geholpen om mijn situatie te verhelderen.

Appreciative Inquiry (AI)

De aanpak Appreciative Inquiry (AI) – waarin je waarderend onderzoekt – is ontwikkeld door David Cooperrider en Suresh Srivastva. Vanuit het CAOP is een reflectiemethode ontwikkeld, vergelijkbaar met de stappen uit de Start-up.

Geweldloze communicatie

Marshall Rosenberg ontwikkelde een methode om in gesprek te komen op het niveau van behoeften en de ander vrij te laten in zijn respons op een verzoek dat je hem doet. De methode bestaat uit vier stappen:

1. Waarnemen zonder oordeel
2. Uiting geven aan je gevoel als reactie op deze feiten
3. Onderzoeken welke behoefte er onder het gevoel schuil gaat
4. Op basis van de behoefte een verzoek of wens formuleren

Persoonlijk leiderschap

Hier maken we gebruik van de zeven eigenschappen van effectief leiderschap, van Stephen R. Covey.

1. Wees proactief
2. Begin met het einde voor ogen
3. Belangrijke zaken eerst
4. Denk win-win
5. Eerst begrijpen … dan begrepen worden
6. Synergie
7. Houd de zaag scherp

Inzichten uit de gedragswetenschappen

Voornemens voor je ontwikkeling formuleren is één, maar de uitvoering ervan komt soms onder druk te staan door gebeurtenissen in het hier en nu. Door inzichten uit de gedragswetenschappen begrijpen deelnemers wat helpt om hun leervraag en leeractiviteiten op een manier vorm te geven die stimuleert tot daadwerkelijke uitvoering.

Formuleer je leeractiviteiten in termen van gedrag. Check of je er een foto of een video van kunt maken. Wat ziet een ander je doen als je met je leeractiviteit bezig bent?

• Is het gemakkelijk?
• Is het aantrekkelijk?
• Is het sociaal?
• Is het nu het goede moment?

Een deelnemer: Waan van de dag overheerst vaak

Jezelf tijd gunnen om even stil te staan en te reflecteren, blijkt lastig. De waan van de dag overheerst vaak. Opdrachtgevers en het werk krijgen vaak voorrang. Maar actie (je leeractiviteiten) en reflectie (ReflectieLabs) versterken elkaar en je ontwikkeling. Eenmaal in het ReflectieLab kom je even tot rust en voer je andere gesprekken met collega’s. Er ontstaan mooie en kwetsbare momenten. Je gaat met nieuwe inzichten en een andere energie de bijeenkomst uit.

Reflectie: hoe pak je het aan?

Wil je ook reflecteren op je eigen ontwikkeling? Breng dan je leeractiviteiten of leeractiviteiten in kaart en stel jezelf een aantal vragen. Wat heb je ervaren? Wat ging er goed? Wat zijn je eyeopeners? En waar wil je volgende stappen in zetten? Zoek waar mogelijk een collega of ‘peers’ met wie je deze vragen samen kunt doorlopen.

Hulp om aan de slag te gaan

Wie weet hebben deze blogs je geïnspireerd om zelf of met collega’s aan de slag te gaan met een leervraag of om een vakmanschapstraject op te zetten in je eigen organisatie. Dat draagt bij aan een open leercultuur. Wil je hierbij tips of advies, neem dan gerust contact op via de button hieronder.

Joke Dekker en Petra Oldenhage zijn adviseurs bij het CAOP en faciliteren het programma VakMensen. Dit is een bewerking van een eerdere blog die Joke Dekker schreef samen met Rebecca Schoon.